Trong quan niệm thờ cúng của người Việt, thờ Phật và gia tiên là phong tục là cách để cầu may mắn, tài lộc trong công việc và cuộc sống. Tuy nhiên, cách sắp xếp bàn thờ Phật và gia tiên thế nào cho chuẩn phong thủy thì không phải ai cũng biết. 

Ý nghĩa của thờ cúng Phật và gia tiên theo phong tục của người Việt

Thờ cúng là một nét văn hóa, tín ngưỡng truyền thống của người dân Việt Nam. Nó đã được phát huy qua bao thế hệ và giữ gìn cho tới ngày nay. Thờ cúng thể hiện lòng biết ơn của con người với thần linh và thế hệ cha anh đi trước.

Ngày nay, trong mỗi gia đình thường có 2 bàn thờ đó là bàn thờ Phật và bàn thờ gia tiên. Thờ cúng Phật thể hiện mong cầu hướng theo cái thiện, sự từ bi, lòng nhân hậu, trí tuệ của Đức Phật và còn là để cầu bình an, may mắn và sức khỏe cho gia đình. 

Trong khi đó, bàn thờ gia tiên lại là cách để con cháu thể hiện lòng thành kính, phát huy đạo lý truyền thống uống nước nhớ nguồn. Bàn thờ gia tiên giúp bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc với con cháu với ông bà tổ tiên. 

Tùy theo phong tục vùng miền, có thể thờ chung bàn thờ Phật và gia tiên. Tuy nhiên, cách sắp xếp bàn thờ Phật và gia tiên phải đảm bảo theo đúng nguyên tắc.

Chọn hướng đặt cho bàn thờ Phật thế nào?

Thông thường, để lập được bàn thờ chuẩn phong thủy, người ta sẽ xem hướng đặt bàn thờ theo mệnh hay tuổi của gia chủ. Gia chủ là người lớn nhất trong gia đình, có khả năng gánh vác công  việc trong nhà. Nếu trong nhà người cha đã già yếu thì có thể lấy theo tuổi của con trai lớn để dễ bề hương khói.

Theo đó, người mệnh Đông Tứ Trạch sẽ đặt bàn thờ theo các hướng Bắc, hướng Đông Nam, hướng Đông hoặc hướng Nam. Người mệnh Tây tứ trạch thì nên đặt bàn thờ Phật và gia tiên ở các hướng Tây, Tây Bắc, Tây Nam hay Đông Bắc.

Theo một vài quan niệm khác thì đặt bàn thờ theo hướng Tây Bắc trong căn nhà hoặc hướng Tây Bắc của phòng thờ. Cũng có ý kiến cho rằng tránh đặt bàn thờ hay quay lưng bàn thờ về hướng Đông Bắc. Bởi hướng này phạm vào ngũ quỷ.

Cách sắp xếp bàn thờ Phật và gia tiên theo chuẩn phong thủy

Chọn vị trí đặt cho bàn thờ Phật và gia tiên trong nhà

Vị trí đặt bàn thờ Phật và gia tiên phải dựa trên nguyên tắc chọn nơi thông thoáng, cao ráo, sạch sẽ và trang nghiêm nhất.  Những căn nhà truyền thống thường đặt bàn thờ ở gian chính giữa hay trung cung của ngôi nhà, còn với những căn nhà phố, nhà tầng thì lại ưu tiên đặt bàn thờ ở trên tầng cao nhất.

Đặt ở không gian yên tĩnh, thanh tịnh sẽ giúp không khí bàn thờ thêm trang nghiêm. Đặt bàn thờ lưng sát với tường, hạn chế đặt bàn thờ ở lối đi lại vì như vậy sẽ làm mất đi sự linh thiêng. Nên đặt bàn thờ nhìn ra hướng cửa chính.

Khi thờ Phật chung với bàn thờ gia tiên, nên lưu ý đặt tượng Phật ở vị trí chính giữa và cao nhất, đặt di ảnh các vị gia tiên ở bên cạnh và thấp hơn tượng Phật. Tượng Phật nên đặt lên một chiếc đĩa có lót lớp giấy đỏ. Không nên thờ quá nhiều các vị Phật, tối đa là 3 vị Phật trong nhà. 

Ngoài ra, thờ Phật và gia tiên cần phải lưu ý tránh đặt bàn thờ ở những vị trí như gầm cầu thang, đối diện nhà tắm, nhà vệ sinh, trong phòng ngủ, phía sau là giường ngủ,… vì những vị trí này sẽ làm mất đi sự linh thiêng trong thờ cúng. Khi chọn hướng đặt nên căn cứ theo mệnh và tuổi của gia chủ để có được hướng đặt  chuẩn phong thủy.

Bài trí lễ vật trên bàn thờ Phật và gia tiên

Cách sắp xếp bàn thờ Phật và gia tiên khá đơn giản, nhưng nếu gia chủ không tuân thủ thì rất dễ phạm thượng. 

Lễ vật trên bàn thờ Phật bao gồm bát hương, đèn thờ, bình hoa, mâm quả,… ngoài ra tùy theo phong tục có thể sắm thêm mâm bồng, lọ lục bình, khay đựng chén nước, đôi hạc thờ, đài mở kinh Phật khi cần thiết, chuông để gõ khi tụng kinh,… 

Riêng bát hương nên chọn ngày đẹp mang tới chùa nhờ sự tư vấn của các sư thầy, sau đó cắm 3 cây nhang, mang về nhà rồi hãy cắm thêm 3 cây nhang khác. Đèn thờ có thể chọn loại đèn điện dành riêng cho bàn thờ, đặt 2 bên cho đủ ánh sáng. Cũng có thể chọn loại đèn hào quang Phật cho bàn thờ thêm trang nghiêm.

Hãy luôn giữ bàn thờ Phật và gia tiên thật sạch, vào những ngày mùng 1 và 15 âm lịch hàng tháng nên có hoa quả tươi dâng lên bàn thờ. Lễ vật cúng Phật phải là đồ chay, không nên cúng đồ mặn.

Lưu ý gì khi thờ Phật chung với gia tiên?

Bàn thờ Phật và bàn thờ gia tiên nhất định cần phân định rạch ròi, vì theo nhiều quan niệm, như vậy là để tránh Phật và người phàm ngồi chung mâm cỗ. Hơn nữa, lễ vật thờ Phật và gia tiên cũng khác nhau. Cũng có thể lựa chọn bàn thờ nhị cấp, tam cấp để thờ Phật và gia tiên.

Thờ Phật cần thực hiện thắp hương đều đặn sáng tối để giữ tâm hồn hướng thiện, cuộc sống tu trì. Còn bàn thờ gia tiên thì chỉ cần làm mâm cúng mỗi dịp giỗ, lễ, tết,… Vì vậy khi thờ Phật chỉ nên đọc kinh Phật, thắp hương, ngồi thiền chứ không nên thắp hương ở bàn thờ gia tiên.

Vào những dịp quan trọng, nên thờ Phật và thắp hương Phật trước rồi mới đến bàn thờ gia tiên. Tương tự vậy, gia chủ nên đọc văn khấn Phật trước rồi mới đến gia tiên. Oản tài lộc, quả Phật thủ, hoa sen, chuối, bưởi,… là những đồ chay ưu tiên trên bàn thờ Phật.

Thờ Phật chung với bàn thờ gia tiên giúp gia chủ tiết kiệm được diện tích không gian và tiện lợi khi hương khói. Tuy nhiên, gia chủ cũng cần nắm rõ những lưu ý về cách sắp xếp bàn thờ Phật và gia tiên tránh phạm thượng.

Những điều kiêng kỵ trong tín ngưỡng thờ cúng 

Khi thờ Phật cũng như thờ gia tiên, gia chủ nên lưu ý một số điều dưới đây để việc thờ cúng được trọn vẹn. 

• Không nên dùng gỗ đã qua sử dụng để làm bàn thờ, hãy chọn gỗ tự nhiên mới có độ bền cao. 

• Nên chọn vị trí trang nghiêm nhất trong nhà, tránh đặt bàn thờ những nơi u tối, ẩm thấp, quá ồn ào. 
• Không đặt tượng Phật vào trong tủ kính hay góc khuất trong nhà.
• Không để bàn thờ bụi bặm, ngược lại hãy vệ sinh bàn thờ hàng ngày, khăn lau bàn thờ tuyệt đối không sử dụng vào việc khác
• Không nên vứt tượng đi khi chẳng may bị rơi vỡ, hãy dùng giấy vàng gói lại. Vào ngày mùng 1,3,5,7,9 có thể đem ra đốt dưới nắng. 
• Không được đặt tượng Phật ngang hàng hay thấp hơn bài vị hay di ảnh và bát hương bàn thờ gia tiên. Nếu không có thể bị coi là thất kính, vô lễ.
• Không đặt bàn thờ ở hướng Ngũ Quỷ trong phong thủy. 

Trên đây là bài viết dựa trên kinh nghiệm, kiến thức của các chuyên gia Bàn Thờ Gỗ Đẹp về cách sắp xếp bàn thờ Phật và gia tiên, chúng tôi mong rằng sau bài viết này, quý bạn đọc sẽ có cái nhìn cụ thể nhất về cách bài trí, vị trí và hướng đặt bàn thờ  trong nhà cũng như bài trí  bàn thờ Phật và gia tiên.

Xem thêm: Vị trí đặt bàn thờ gia tiên trong nhà chuẩn phong thuỷ nhất